Yá’át’ééh, diné bizaad ba’ołta’í,
Shi éí Ana
Maria yinishyé. Naakái diné nishłí. Colombia dę́ę́ naashá. Ákót’éégo
asdzáán.
Saad naalkah dóó
naakai bizaad dóó íhoo’aah ba’ołta’í binaashnish. Ałchíní naaltsoos hane’
shííł’íní. Fort Lewis College di naashnish. Fort Lewis, Dibé Nitsá Hahodzo,
Kinłanídi sidá. Hwałdáádí’ da olta’ígíí binaashnish. Dizdíín dóó
bi’aan ashdlą́’ shinááhai. Diné bizaad íínishta. Diné bizaad bishił
nantłʼah, áko shił nizhóní. Alyse Neundorf binaaltsoostsoh shee hólǫ́. Ayóo
bitsoh! “Sǫ́” dóó “jóóhona’éí” dóó “oljéé” saad bíhoosh’aah. Ahwééh
dóó dah dinílghazh dóó dibé abe’ dóó hashk’aan dóó naakai atoo’ dóó
naakai naadą́ą́ baah shił łikan. Shighan sił nizhónigo: tsin shee holó, for
example, bilasáana dóó t’iisbai dóó k’ai dóó gad dóó shee holó. Shiché’é
dóó shihastiin táá’ mósí shił kééhat’į́. K’ad shiché’é bááhashné
dóólééł.
Shiché’é Sabina wolyé. Dibé Nitsa Hahodzo, Kinłánídi naaghá. Naakái bizaad dóó bilaǵaana bizaad yáłti’. Tsebíí binááhai. Bayfield di ołta’í. Abe’ yistiní dóó baah łikaní dóó béégashii bitsi’ dóó hashk’aan bił łikan. Naakai ch’iyáán doo bił łikan da. Naaldehii dóó ch’il dóó bahane’ dóó sǫ́ ayóo bił yá’át’ééh. Lą’í awééshchíín bee holó, bił naané łeh. Nizhónigo azhish, áádóó ałchiní bi naaltsoos yółta. Damoo bimásání biłch’į́ yałti’ łeh, naayéé bee na’achąąh. K’ad shihastiin bááhashné dóólééł.
Shihastiin David wolyé. Colombia dę́ę́ naaghá. Naakai diné nilį́. Naakai bizaad dóó bee haz’áanii dóó naaltsoos ba’ółta’í naalnish. Fort Lewis College ałdó’ naalnish. Hwałdáádí’ da olta’ígíí ałdo’ binaalnish. Naakái ch’iyáán ayóo bił łikan. Ndi Texas Road House Tóta’di béégashi bitsi’ dóó baah bił likan. Abe’ doo bił łikan da. Naaldehi dóó mósí dóó chidí bił yáá’ah’tééh. Shí dóó shihastiin bilagáana bikéyahgóó Colombiadę́ę́ ashdla’tśaada yiskánídáá niit’áázh. Dízdiin dóó bi’aan nahast’éí binááhai, ndi ashkii nahalin, bininaa bits’iiní dóó bidziil. Shihastiin baa shiché’é naaltsoos ałchiní yołta łeh. K’ad shimósí bááhashné dóólééł.
Díí shimósí táá at’é. Mósí Ursula Carmilla Snowflake Diaz Collazos wolyé biłigai. Naaki tsáadah binááhaí. Chʼil łitsxooí mósí Monsieur Di Cavalier Juilen Sorel naaki binááhai dóó Edmond Dantés ałdo’ naaki binááhai. Sorel bich’ééh (=soft) dóó bidit’óódí (=lazy), hoghan sidá łeh, adóó Dantes hooghan binaagóó naaghá. Dantes na’ats’ǫǫ̨sí naalzheeh łeh áádóó Ursula hoghan sidá dóó ałhosh dóó yiyą́. K’ad shik’é Colombia bighani’gíí bééhashné dóólééł.
Shimá dóó shizhé’é dóó shistili’ dóó shideezhí Colombia di bighan. Shimá Clara wolyé. Asdzání azee’ iił’íní. Ts’ots’ídiin binááhai. Diyin bił yáá’át’ééh. Abe’ łikaní dóó abé yist’iní bił łikan. Bilagáana bikéyah doo bił yáá’at’ééh da háálá tłoodi ayóo deesk’aas.
Shizhé’é azee’ ííł’íní, Guillermo wolyé. Ts’otsídiin dóó bi’aan ashdlá binááhai. Naalnish bił ayóó yáá’á’téh! Ałdó damóó naalnish łeh! Áádóó shitsilí naaki holǫ́: Javier dóó Luis wolyé, tádiin dóó bi’aan hashtą́ dóó dizdiin dóó bi’aan t’ááła’í binááhai. Javier azee’ ííł’iní dóó Luis áká’análwó’í bizhé’é nilį́. Javier ahwéé ayóó bił łikan. Luis naa’ołí bił łikan. Luis naanish doo bił yáá’át’ééh da, ndi bidziil! Shideezhi Angela tádiin dóó bi’aan tseebii binááhai. Níłchʼi naalkidídi binaalnish. Nizhónigo éé’ bił yáá’át’ééh. K’ad Colombia shikéyah bááhashne dóólééł.
Colombiadi Calikindę́ę́ deet’aazh. Deesdoi dóó níyool hot’é, air conditioning doo bee holó da. Deesdoi shił doo yá’át’ééh da. K’ad Dibe Nitsa’ Hahodzodi deeskai shił yá’át’ééh. Calikin dę́ę́ ch’iyáán ayóo shił łikan. Naadą́ą́ bah dóó hashk’aan atoo’ bee holó. Sin dóó azhish nizhóni bee daholó. Cali diné ch’eeh danilį́, ndi bi’adílááh béeso doo bee holǫ́ da. K’ad Cali kin binaagóó diné’é bee naakai, nasa diné dóó misak diné dawolyé, áádóó nasa bizaad nasa yúwe wolyé, dóó misak bizaad wampi wolyé. Nasa diné dóó misak diné nasa bizaad dóo misak bizaad yádałti’.
T’áá kóódi bééhashné. Ahehee. Háísh na’ídíkid? Shi’email adiazcoll@gmail.com
No comments:
Post a Comment